معرفی شاخه های کوهنوردی و صعودهای ورزشی:

1. کوهپیمایی: ساده‌ترین بخش از رشته‌های کوهنوردی است که شامل پیمایش کوه از مسیرهای پاکوب مشخص بدون درگیر شدن با سنگ و یخ می‌باشد.

2. کوهنوردی ( Mountaineering ): به پیمایش مسیرهای فنی در کوهستان، با استفاده از ابزارهای فنی و درگیر شدن با مسیرهای سنگی و یخی کوهنوردی گفته می‌شود. کوهنوردی شامل مهارت‌های خاص است و همچنین برای رسیدن به قله گاهی نیز سنگنوردی و یخنوردی هم در آن کاربرد دارد.

3. طبیعت گردی : به پیمایش و سفر در طبیعت گفته می شود مسیر های جنگلی ، دشت ، کویر ، کوهپایه ها و... شامل می شود.

4. دیواره نوردی ( Big Wall climbing ): صعود چند مرحله‌ای با ابزارگذاری به بالای دیواره‌های مرتفع (چندین طول طناب)، که معمولا به زمانی بیش از یک روز نیاز دارد.دیواره نوردی خود دارای انواع متفاوتی از قبیل صعود مصنوعی و صعود کلاسیک است. این سبک‌ها از لحاظ نوع حمایت‌های میانی و میزان اتکای صعودکننده به ابزارها یا توان بدنی خود از هم متمایزند. از مشهورترین مکان‌های دیواره نوردی در دنیا پارک ملی یوسیمیتییکی می‌باشد.

5. سنگ نوردی ( rock climbing ): یکی از جذابترین رشته های کوهنوردی سنگ نوردی است که خود به ۳ دسته اصلی تقسیم می‌شود: 1- سنگ‌نوردی سنتی یا صعود با ابزار ( traditional climbing ) 2-سنگ‌نوردی ورزشی ( sport climbing ) 3-بولدرینگ یا سنگ‌نوردی کوتاه ( Bouldering )

a. سنگ‌نوردی سنتی یا صعود با ابزار ( traditional climbing ): در این رشته صعودکنندگان با استفاده از ابزارهای متحرک و نیمه متحرک تلاش به ایجاد کارگاه‌ها و حمایت‌های میانی می‌کنند و همزمان با صعود آنها را جمع‌آوری می‌کنند.

b. سنگنوردی ورزشی ( sport climbing ) : از ابزاری برای کار گذاشتن حمایت‌های میانی و تجهیزات خاصی برای کوهنوردی استفاده نمی‌شود و فرد تنها نیاز به یک طناب دارد که قبلا در مسیر صعود رول ثابت ایجاد شده است و صعودکننده تنها به توان بدنی خود متکی می‌باشد. ایمنی و سرعت عمل در این رشته بالا است و نیازی به انواع ابزار گران‌قیمت (گوه، فرند، ترای‌کم و …) برای کار گذاشتن میانی‌ها نیست و امکان صعود برای افراد بیشتری وجود دارد (میانگین ۲۵ متر). در سنگنوردی ورزشی بر توانایی تکنیکی، قدرت و سرعت تأکید بیشتری دارد تا ماجراجویی، اعتماد به نفس و نشاطی که حاصل از رویارویی با خطرات دیواره‌نوردی است. استفاده از مهارت‌های لازم دارای اهمیت زیادی است و تأکید بر بهبود آنهاست. برای انجام این فعالیت فرد می‌تواند از صخره‌های طبیعی و یا دیواره‌های سالنی استفاده کند.

c. بولدرینگ یا سنگنوردی کوتاه ( Bouldering ) : بخشی دیگر از سنگنوردی که شبیه دسته قبلی است که بر روی سنگ‌های کوتاه ۲ تا ۱۰ متری صورت می‌گیرد که بدون ابزار و طناب است و فرد باید خیلی تکنیکی‌تر و با مهارت بیشتر این کار را انجام دهد همچنین مسیری که طی می‌کند بسیار کوتاه‌تر از حالت‌های دیگر است (تا ۱۵ حرکت).این یک نوع سنگنوردی قدرتی و تمرینی است بنابراین در این شاخه کسی تبحر بالایی دارد که بتواند در زمان کوتاه، مسیرهای بیشتری را طی کند.

6. حمایت از بالا با طناب ( Top-Rope Climbing ) : روشی ایمن برای نفرات مبتدی و تازه کارها (جهت شرکت‌های توریستی و افرادی که اقدام به برگزاری تورهای دره‌نوردی فنی می‌کنند) در این سیستم دو نفر با دو طناب وجود دارد. نفر اول فرد فرود رونده که بوسیله ابزار فرود خود بر روی طناب فرود رفته و نفر دوم که در کارگاه با یک طناب دیگر که به فرد فرود رونده متصل شده بوسیله ابزار حمایتی خود، شخص فرود رونده را در هنگام فرود رفتن حمایت می‌کند.

7. صعودهای مصنوعی ( Aid Climbing ): در صعودهای مصنوعی بیشتر بخش‌های صعود بصورت مصنوعی و با کمک رکاب و ابزار حمایت میانی انجام می‌شود.

8. سنگ نوردی داخل سالن ( Indoor Climbing ) : سنگ نوردی سالنی (که نام رسمی آن صعودهای ورزشی است) در ابتدا تلاشی برای شبیه‌سازی سنگ نوردی اسپورت در طبیعت بود که به تدریج به رشته ورزشی مستقلی تبدیل شد.این رشته بر روی دیواره‌های پیش‌ساخته چوبی – فلزی و یا فایبرگلاس و در داخل سالن‌های سرپوشیده انجام می‌شود و گیره‌های مصنوعی به وسیله‌ی پیچ و مهره روی این دیواره‌ها نصب می‌شوند و کاربرد آن بیشتر در برگزاری مسابقات و تمرین در شرایط محیطی یکسان در تمام طول سال می‌باشد. این رشته در حال حاضر تحت نظر فدراسیون جهانی صعودهای ورزشی IFSC فعالیت می‌کند. مسابقات این شاخه در سه بخش برگزار می گردد:

a. سرطناب یا لید ( Lead ): سرطناب یا سختی مسیر عمده‌ترین رشته سنگنوردی سالنی است. در این رشته فرد مسیری روی دیواره بلند را صعود می‌کند و در حین صعود، طناب متصل به هارنس (صندلی صعود) را یک به یک در حمایت‌های میانی (اسلینگ ) می‌اندازد. امتیاز فرد با تعداد گیره‌هایی که گرفته است مشخص می‌شود.

b. سرعت ( Speed Climbing ) : در سنگنوردی سرعت، فرد مسیر سرعت استاندارد تعیین شده توسط فدراسیون جهانی روی دیواره ۱۵ متری را با حمایت از بالا به سرعت صعود می‌کند. در سال ۱۳۹۲ در مسابقات قهرمانی جهان که در چین برگزار شد رضا علیپور از دانشجویان کشورتوانست با ثبت رکورد ۶ ثانیه و ۲۴ صدم ثانیه مدال طلای جهان را در رشته سرعت برای اولین‌بار در تاریخ سنگ‌نوردی ایران کسب کند.فدراسیون جهانی سنگ‌نوردی به‌خاطر سرعت بالای او لقب یوزپلنگ آسیا را به وی داده است. رضا علیپور در ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۶ موفق شد با ثبت رکورد ۵ ثانیه و ۵۴ صدم ثانیه عنوان قهرمانی مسابقات سنگ‌نوردی جام‌جهانی نانجینگچین را از آن خود کند.وی در همه مراحل این مسابقات توانست رکورد کمتر از ۶ ثانیه را ثبت کند و در مرحله نیمه‌نهایی نیز توانست با ثبت زمان ۵ ثانیه و ۴۸ صدم ثانیه رکورد دنیا را که متعلق به دانیل بولدیرف اوکراینی با زمان ۵ ثانیه و ۶۰ صدم ثانیه بود، ۱۲ صدم ثانیه جابجا نماید. او در فینال این رقابت‌ها با ثبت زمان ۵ ثانیه و ۵۴ صدم ثانیه بر سنگ‌نورد روس غلبه کرد و به عنوان قهرمانی دست یافت.پس از بهبود بخشیدن رکورد سرعت سنگ‌نوردی جهان به میزان ۵ ثانیه و ۴۸ صدم ثانیه توسط رضا علیپور، در تعبیری رسانه‌های جهان او را سریع‌ترین مرد عمودی جهان نامیدند.

9. بولدرینگ ( Bouldering ) : همانند بولدرینگ طبیعی، فرد مسیرهای کوتاه و مهارتی را روی دیواره داخل سالن صعود می‌کند. حمایت با طناب انجام نمی‌شود و صعودکننده روی تشک می‌افتد. در رقابت‌های بولدرینگ، برخلاف سرطناب، فرد می‌تواند بیشتر از یک تلاش روی مسیر داشته باشد. امتیاز فرد با تعداد مسیرهای کامل شده و تعداد تلاش‌های لازم مشخص می‌شود.

درجه سختی مسیر: درجه سختی مسیرهای ورزشی طبیعی و مسیرهای بلند سالنی باعدد ۵ (از ۱ تا ۴ مربوط به کوهنوردی است) و بعد از آن عددی بین ۹ تا ۱۵ مشخص می‌شود. در آخر حروف a, b, c, d برای تقسیم‌بندی هر عدد به کار می‌رود. برای مثال ۵.۱۰c مسیرهای ۵.۹ برای آموزش به مبتدیان به کار می‌روند. ۵.۱۰ و ۵.۱۱ کمی پیشرفته‌ترند و برای مسابقات سطح پایین استفاده می‌شوند. ۵.۱۲ و ۵.۱۳ مخصوص مسابقات سطح بالاترند و ۵.۱۴ و ۵.۱۵ سخت‌ترین مسیرهای صعود شده هستند. سنگنوردی در دانشگاه ها سال 1375 با تاسیس چند دیواره شروع شده است دیواره مصنوعی دانشگاه تربیت مدرس به عنوان یکی از فنی ترین دیواره های ایران با طولانی ترین سقف از جمله دیواره های دانشگاه های کشور می باشد.

10. یخنوردی ( Ice Climbing ): یخنوردی شکل دیگری از سنگنوردی است اما این‌بار باید از یخ صعود نمود. این شاخه خود به دو دسته صعود آب‌های جاری یخ زده مثل آبشارها و سطوح برفی فشرده و شیب دار یا یخچال‌های طبیعی، مصنوعی و گذر از آنها تقسیم می‌شود.

11. یخنوردی کوهستانی: یخنوردی کوهستانی در مکان‌های کوهستانی انجام می‌شود و معمولا هدف رسیدن به قله می باشد. در این حالت فرد می‌تواند از مسیرهای مشخص شده برای صعود استفاده کند.

12. یخنوردی آبی: در یخنوردی آبی، فرد از صخره‌ای بالا می‌رود که در زیر آن آب وجود دارد. در این حالت نیاز است که فرد از تکنیک‌های بیشتری استفاده کند و دارای مهارت‌های کافی باشد.

13. درای تولینگ: صعود مسیرهای خشک و یا ترکیبی از یخ و سنگ با بهره‌گیری از تکنیک‌ها و تاکتیک‌های یخنوردی و سنگنوردی با ابزار یخنوردی می باشد.

14. غارنوردی: مجموعه فعالیت‌ها و پیمایش‌های غارهای افقی و فعالیت فنی فرود و صعود در غارهای عمودی، همراه با اکتشافات محیط‌های بکر زیرزمین، گشایش و بازگشایی غارها را شامل می شود غار پراو و غار جوجار عمیق ترین غارهای ایران می باشند.

15. دره نوردی:مجموعه فعالیت‌های فنی و پیمایش‌هایی فنی را که درون دره‌ها همراه با اکتشاف محیط‌های بکر و گشایش دره‌ها صورت می‌گیرد را شامل می شود.

16. کوهنوردی با اسکی: پیمایش و صعود فلات‌های برفی و قلل با استفاده از لوازم کوه‌نوردی و اسکی کوهستان.

17. اسکای رانینگ ( دوی کوهستان ): دویدن در ارتفاعی بالا تر از ۲۰۰۰ متر و بالغ بر ۲۰ کیلومتر.

18. دوچرخه کوهستان: دوچرخه سواری در محیط کوهستان در مسیرهای پاکوب .

رشته های کوهپیمائی ، کوهنوردی ، طبیعت گردی ، سنگنوردی و دو کوهستان در دانشگاه ها فعال می باشد و طرفداران بسیاری را دارد از این بین طبیعت گردی و کوهپیمائی بیشترین شرکت کنندگان را جذب نموده است.